Son zamanlarda katıldığım toplantılarda yaptığım konuşmalara başlarken “dünyanın en güzel, en anlamlı selamıyla sizleri selamlıyorum”. ”Rast gele” diyorum. Gerçekten de, rast gele, sihirli bir kelimedir. Onu ilk söyleyen de, karşılık veren de, içinde bir hoşluk, samimiyet ve tatlı bir ürperme duyar.
Bizim dilimizde bir kelimenin çok şey anlattığı bir çok deyim vardır. “Rast gele” bunlardan biridir. Sözlükte “Rast gele” kelimesinin anlamı, “işiniz rast gitsin” anlamında kullanılan iyi dilek sözü. İkinci anlamı: Seçmeden iyisini kötüsünü ayırmadan, gelişi güzel. Herhangi biri. Dil uzmanı değilim ama sanırım kelimenin kökü rasttan geliyor.
Bu sihirli sözcüğün tam anlamını öğrenmek için bende, “Rast gele” kelimesinin anlamını T.C. ATATÜRK KÜLTÜR, DİL VE TARİH YÜKSEK KURUMU, Türk Dil Kurumu Başkanlığı’na sordum. “Rast gele”: 1.Gelişigüzel. 2. (zarf) Seçmeden, iyisini kötüsünü ayırmadan, gelişigüzel, lalettayin anlamlarına gelmekte ve cümlede zarf görevinde kullanılmaktadır. Bitişik yazılır.
“Rast gelmek”:1.Düşünmediği, ummadığı hâlde karşılaşmak, rastlamak, tesadüf etmek. 2. Düşünmediği veya düşülmediği hâlde payına düşmek. 3. Atılan şey hedefi bulmak. 4. Tesadüf etmek, denk gelmek anlamlarına gelmektedir. Sorunuza konu olan “rast gele” ifadesi “rast gelsin, denk düşsün, amacına ulaşsın, işiniz rast gitsin” anlamlarına gelmektedir ve “rast gelmek” eyleminden türemiştir ve ayrı yazılır. Türk Dil Kurumu Başkanı imzasıyla gelen cevap böyleydi.
Lügatımızda ise bu kelimede müthiş bir felsefi yaklaşım vardır. Bu kelimenin altı doludur. Bu kelimenin yerine konulacak başka bir sözcük yoktur. Bu kelimede rekabetin, riyanın, gururun en küçük bir izi yoktur. Pürüzsüz bir anlatımdır. Şiir gibidir. Avcının iç alemi kadar temiz, çocuk ruhunun berraklığı kadar saftır.
Çantacılık yaptığımız çocukluk yıllarımda, büyüklerimizle bir gün avdaydık, uzakta bir avcı gördük, sadece “Rast gele” demek için, ayaklarımız bizi oraya sürükledi, sanki kırk yıldır tanıyormuş gibi avcının yanındaydık. O gün şaşırmıştım. Ustalarımın o avcıyı tanımadıklarını biliyordum. Şimdi daha iyi anlıyorum ki; Bu “Rast gele” bir ihtiyacın var mı anlamındaydı. Tek değilsin yanındayız anlamındaydı.
“Rast gele”, bütün avcılar gibi benimde, anlatması açıklaması çok zor bir duygu olarak içimde yaşamaktadır. O nedenle katıldığım avcı toplantılarında, “dünyanın en güzel selamıyla selamlıyorum “Rast gele” diyorum. Büyük bir keyifle… Avcı olsun olmasın yazdığım tüm yazıların, mektupların sonunu “Rast gele” ile bitiriyorum.
“Rast gele” derken ne kadar içten, ne kadar samimisiniz ve bu sihirli temenni ile selamlaştıktan sonra umudumuz, inancımız, artar. Bu uğurlu kelimede nezaket vardır, incelik vardır.
Bütün insanlar, en samimi duygumuzun ve temennimizin ifadesi olan, şu bizim; “Rast gele”mizi benimseseydi. İnanıyorum ki belki de dünyamızın düzeni değişirdi.
Avcılar için büyülü, “Rast gele” sözcüğüyle başladığım yazımı, İspanyol düşünür José Ortega y. Gasset’in avcı ile doğa arasındaki ilişkiyi yorumlayan paragrafıyla bitiriyorum;
“Eğer doğaya geri dönme mutluluğunu tüm yoğunluğu ve saflığıyla tatmak istiyorsak, orada barınan vahşi yaratığın yoldaşı olmalı, onun düzeyine inmeli, ona benzemeye çalışmalı ve onun peşinden gitmeliyiz. Avcılık işte bu gizemli törenin adıdır. İnsan avlanırken havanın tenini okşayıp geçmesinden yada ciğerlerine dolmasından bambaşka bir haz duyar. Kayalar daha zengin bir anlatım, bitkiler türlü değişik anlamlar taşır. Bunların tüm nedeniyse iz peşindeki yada pusudaki avcının, açık seçik ortada yada gizlenmiş yada hiç görünmeyen avına ayağını bastığı toprak aracılığıyla bağlı olduğunu hissetmesidir. Avcı olmayan okuyucu özellikle bu son satırlar için yalnızca süslü sözler yada düpedüz demogoji diyebilir. Ama avcı olan bunu bilebilir. Bilir ki avdayken tüm olayı avcıyla avı arasındaki bu büyülü eksen oluşturur.”
Kazasız, belasız bir sezon geçirmeniz dileğiyle, Sürdürülebilir Av ve Yaban Hayatı” ilkelerini benimseyen, yasalara, yazılı ve yazılı olmayan etik kurallara uyan avcılarımıza “Rast gele” diyorum.
Sevgi ve saygılarımla
Kamil ÜÇBAŞ / Tevfik ÜÇBAŞ
